Tytuł: Wyprawa w Dwudziestolecie
Autor: Miłosz Czesław
Wydawca: Wydawnictwo Literackie
Rok: 1999
Opis:
Wyprawa w dwudziestolecie – antologia tekstów z dwudziestolecia międzywojennego w wyborze i z komentarzami Czesława Miłosza.
Antologia, określona przez autora „ogrodem wycinanek”, zawiera teksty z prasy międzywojennej, dokumenty historyczne, postanowienia traktatów pokojowych, protokoły z debat sejmowych i konferencji, memoriały i odezwy, publiczne przemówienia, ulotki rozrzucane po ulicach, zapisy w pamiętnikach, listy, a także artystyczne kreacje ówczesnej rzeczywistości w utworach literackich, pieśniach i legendach. Książka powstała w Krakowie w 1998 r. głównie w oparciu o zbiory Biblioteki Jagiellońskiej. Poszukiwania tekstów pod kierunkiem Miłosza dokonał doktorant polonistyki UJ Kamil Kasperek, który również spisał komentarze podyktowane przez sędziwego poetę.
We wstępie autor pisze:
Nie jestem historykiem i nie będę dawać przeglądu najważniejszych dat i wypadków ani tłumaczyć zawiłych problemów gospodarczych i narodowościowych. (…) Dzisiaj bez przesady można powiedzieć, iż tamta Polska jest krainą mityczną, słabo opisaną i rzadko zwiedzaną przez nowe pokolenia. (…) Zastanawiałem się, w jaki sposób prowadzić taką gawędę, i doszedłem do wniosku, że zamiast próby opisu posłużę się głosami ludzi, którzy wtedy żyli i uczestniczyli w codziennych zagadnieniach i wyzwaniach.
Najwięcej tekstów dotyczy spraw najbliższych poecie: wydarzeń w Wilnie oraz na ziemiach dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Najczęściej cytowane są pisma „Przegląd Wileński”, „Dziennik Wileński” oraz wileńskie „Słowo”. Na łamach książki pojawiają się m.in. nazwiska: Józefa Mackiewicza, Michała Birżiszki, Antona Łuckiewicza, ks. Wincentego Godlewskiego, Jakuba Wygodzkiego, prof. Mariana Zdziechowskiego oraz gen. Lucjana Żeligowskiego.
Spis treści:
Wstęp
Wilno
Wahania Piłsudskiego
Lwów
Wojna na wschodzie
Traktat ryski
Granice zachodnie
Wczesne lata dwudzieste
Na Wileńszczyźnie
Żydzi – lata dwudzieste
Stolica
Wieś
Robotnicy
Administracja
Sanacja
W obliczu końca
Ludzie