Tytuł: Przez północ do tropików
Autor: Roman Lutosławski (Józef Mackiewicz)
Wydawca: Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa
Rok: 1969
Opis:
“(…)W roku 1957 wydana została w Polsce powieść pt. “Dno nieba”. Autor książki skrył się pod pseudonimem Roman Lutosławski. Jak podaje Jan Zieliński, została ona napisana przez Mackiewicza. Jak do tego doszło? Wyjaśnia to dokładnie żona pisarza, Barbara Toporska: “Napisał tę książkę Józef Mackiewicz w okolicznościach opisanych dokładnie w jej (nie podpisanym) wstępie. Miała się ukazać na emigracji pod nazwiskiem Józef Roman, czyli pierwsze imię autora, drugie – opowiadającego mu swoje przygody lotnika Romana Lutosławskiego. Lutosławski wrócił do kraju, a że na emigracji nie znalazł się wydawca, uznał za stosowne bez porozumienia z autorem wydać ją pod nazwiskiem w kraju. O co zresztą Józef Mackiewicz do swego dawnego przyjaciela nie żywi urazy” (1983). Powieść Mackiewicza, którego książki – o ironio! – nigdy w PRL drukowane nie miały być, wydana została… trzykrotnie: dwa razy pod właściwym tytułem “Dno nieba” (Wydawnictwo MON) oraz trzeci, pod tytułem zmienionym – “Przez północ do tropików” (Instytut Wydawniczy PAX, 1969).”
Sebastian Chosiński – “Wielki nieobecny”, Magazyn Esensja, nr 08 (XXX), październik 2003.