Tytuł: Starym czasom naprzeciw
Autor: Kornaś Tomasz
Wydawca: LTW
Rok: 2022
Opis:
Czytelnik znajdzie w tym wyborze np. teksty o samozwańczym królu polskim Władysławie V pochodzącym z… Nowej Zelandii, o kandydacie SLD w wyborach, który w kampanii eksponował hasła „zarezerwowane” dla narodowców a swoje ulotki opatrywał mieczykiem Chrobrego, o pierwszym polskojęzycznym piśmie publikującym masowo zdjęcia nagich kobiet, o partii, która uważała, że księża „fałszują chrześcijaństwo i czynią Kościół narzędziem żydowskiego nacjonalizmu”, o polskich audycjach emitowanych z frankistowskiej Hiszpanii, o niemieckiej rozgłośni, która w czasie II wojny każdą audycję dla Polaków rozpoczynała dźwiękami pieśni „My, Pierwsza Brygada”… Wśród tych i innych tematów nie mogło też zabraknąć kilku tekstów dotyczących pisarza Józefa Mackiewicza, który od wielu lat pozostaje moją wielką i niegasnącą fascynacją.
*
“…Tomasz Kornaś z wykształcenia jest historykiem, interesuje go między innymi emigracja pojałtańska, także emigracyjna literatura, wśród której autorów najwyżej ceni sobie Józefa Mackiewicza. W książce poświęca mu kilka tekstów pod wspólnym tytułem „Mackiewicziana”. Pisze przede wszystkim o niesprawiedliwości i nędzy, które spotkały Mackiewicza na emigracji, kiedy na przykład otwarcie krytykował postawę Armii Krajowej na Kresach czy podważał sens nazywania „literaturą polską” piśmiennictwa powstającego w okupowanym przez Sowiety kraju. Ten ostracyzm sprawił, że Barbara Toporska i Józef Mackiewicz aż do końca swych dni w Monachium żyli bardzo biednie. Pisze Kornaś:
Ponieważ Mackiewicz – jak najsłuszniej – uważał zawsze, że najważniejsze są: wolna myśl, wolne słowo, możliwość nieskrępowanego przez żadne układy, koterie, autorytety prezentowania swoich przekonań.
Dlatego właśnie cena za wierność swoim poglądom była straszna, ale może dzięki niej dzisiaj pisarstwo Józefa Mackiewicza należy do najchętniej czytanych z całej emigracyjnej spuścizny. Sięgają doń czytelnicy poszukujący w literaturze prawdy, piękna opisu, wyrazistych postaci, przykuwającej uwagę fabuły, osobistego i niekoniunkturalnego podejścia do narodowej historii. I nie odchodzą zawiedzeni. Inna sprawa, że współczesny czytelnik poszukuje dziś już niemal wyłącznie rozrywki, a Józef Mackiewicz, traktujący swych czytelników poważnie, wymagał (i wymaga!) od nich zaangażowania i uwagi.
Druga żona Mackiewicza, Barbara Toporska, to również postać niezwykle ciekawa, kobieta, która może być stawiana za wzór współczesnym wojującym feministkom. Odważna i zaradna, bezkompromisowa w poglądach, obdarzona niemałym talentem literackim, autorka licznych szkiców, esejów, a także powieści. A jednocześnie osoba o wysokim poziomie moralnym, ogromnej osobistej kulturze, której naszym rozwrzeszczanym na ulicach damom tak dziś brak, opiekująca się ślepnącym mężem, wierna mu do ostatniej chwili. Wdzięczny autorowi za przypomnienie tej postaci, choć znałem szkice Toporskiej zamieszczone w znakomitym, wspólnym z Józefem zbiorze Droga Pani…, od razu kupiłem w antykwariacie powieść Na mlecznej drodze i od niej właśnie zacznę zapoznawanie się z prozatorskim dorobkiem tej autorki…”