← Kliknij na obrazek żeby obejrzeć film
Tytuł: Kto czyta Józefa Mackiewicza?
Autor: Grzegorz Kut
Wydawca:
Rok:
Opis:
29 stycznia 2013 r. w kawiarni/ księgarni „Tarabuk” odbyło się spotkanie poświęcone Józefowi Mackiewiczowi. Spotkanie poprowadził Mateusz Matyszkowicz, a gościem głównym był profesor Włodzimierz Bolecki – najwybitniejszy w Polsce znawca twórczości Mackiewicza, autor jego monografii „Ptasznik z Wilna”. To właśnie profesor Bolecki, analizując od połowy lat 80. ubiegłego stulecia życie i dorobek twórczy Józefa Mackiewicza, wydobył spośród setek prac pisarza tę sentencję, którą od tej pory wszyscy kojarzą właśnie z osobą Mackiewicza – „JEDYNIE PRAWDA JEST CIEKAWA”. Jak twierdzi Bolecki, nie było to zdanie specjalnie eksponowane ani podkreślane przez samego Autora, ale formuła ta żyje obecnie swoim życiem; m.in. pod takim tytułem ukazał się film dokumentalny o Mackiewicza i pod takim hasłem wręczana jest rokrocznie Nagroda im Mackiewicza. To znamienne zdanie wyparło , jak stwierdza Bolecki, wszystkie inne formuły, choć na pewno nie jest ono jedyne, które można by wydobyć jako swego rodzaju „autokomentarz” Mackiewicza, gdyż Józef Mackiewicz charakteryzował się „wybitną samoświadomością i samowiedzą na temat tego, co chciał osiągnąć i co robił”.
Wszyscy uczestnicy spotkania w „Tarabuku” otrzymali treść artykułu, w którym ta znamienna mackiewiczowska sentencja się pojawiła . Jednak na samym wstępie profesor Bolecki poinformował, że ów tekst , wzięty z Internetu , jest zaledwie fragmentem artykułu, który ukazał się w „Kulturze Paryskiej” w 1973 roku, jako artykuł polemiczny względem zamieszczonego wcześniej, również w „Kulturze” , fragmentu powieści Odojewskiego pt. „Podróż”(fragment powieści „Zasypie wszystko, zawieje…”). Artykuł, który wyszedł spod ręki Mackiewicza nosił tytuł „Literatura contra faktologia” i dotąd nie był nigdzie przedrukowany w całości, a to co otrzymali uczestnicy spotkania w „Tarabuku” jest jedynie zakończeniem artykułu, który — aby zrozumieć istotę i sens słów Mackiewicza- należy przeczytać w całości, co następnie uczynił Włodzimierz Bolecki, sięgając po archiwalny numer „Kultury” z 1973 roku.
Artykuł Mackiewicza to zarzut w kierunku Odojewskiego, który w swojej powieści odbiega od faktów dotyczących mordu katyńskiego. Mackiewicz nie dyskutuje o tym czy powieść jest — jako całość- dobra czy zła, ale nie może się pogodzić z pewnymi informacjami historycznymi, które są zawarte w powieści, a które odbiegają od prawdy. Temat Katynia zawsze był dla Mackiewicza niezwykle ważny i jako naoczny świadek odkrycia grobów katyńskich, nie może się zgodzić, by w tym temacie pojawiały się kłamstwa, co do których jest pewien, że to są kłamstwa właśnie. Wówczas to pada owo sformułowanie, że „Jedynie prawda jest ciekawa”. Dla Mackiewicza niedopuszczalnym jest fałszowanie historii, nawet gdy jej elementy zawarte są w beletrystyce. Stąd krytyka powieści Odojewskiego, w której pojawiają się ewidentne błędy i nieścisłości.
W ramach polemiki , w 9. numerze „Kultury” z 1973 roku, pojawia się odpowiedź Odojewskiego na zarzuty sformułowane przez Mackiewicza. Odojewski próbuje wyjaśnić swoje nieścisłości dotyczące faktów „katyńskich”, ale ogólne wrażenie po lekturze tych dwóch artykułów jest takie, że to Mackiewicz ma rację.
Całą swoją twórczością Mackiewicz pokazuje, że jego głównym wyzwaniem jest opis rzeczywistości, natomiast celowe negowanie rzeczywistości jest źródłem zła, jest przekreśleniem dorobku cywilizacji. Stąd też — wg niego- komunizm, jako ideologia, jest wrogiem rzeczywistości, nakłada bowiem swoją interpretację na fakty i na rzeczywistość.
Mackiewicz- podkreśla Bolecki- to strażnik szczegółu. Dla Mackiewicza manipulacja szczegółem oraz kłamstwo jest śmiertelnym zagrożeniem dla rzeczywistości i dla kultury.
Prawda dla Mackiewicza jest też problemem natury metafizycznej, filozoficznej. Tutaj profesor odczytał tekst Mackiewicza- wstęp do jednej z bardziej znanych powieści Pisarza- „Kontra”. Przytoczony fragmentj powieści pokazuje czytelnikowi jaki jest pułap uniwersalnej refleksji Mackiewicza; przeciwstawienie tego, czym jest rzeczywistość, czym jest świat, stworzenie – historiom ludzkim . Mackiewicz zawsze podkreślał, że jest przyrodnikiem, ale nie widać u niego śladu darwinizmu, co dało się zaobserwować u wielu intelektualistów jego pokolenia. „Naturze nie można przypisywać intencji świata ludzkiego”-pisał.