Tytuł: Okna zatkane szmatami
Autor: Józef Mackiewicz
Wydawca: “Słowo” 21.08.1937, Rok 16, Nr 230
Rok: 1937
Opis:
Okna zatkane szmatami
Dnia 19 lutego 1937 roku wyszedł z druku kolejny numer “Dziennika Ustaw”, a mianowicie 11-ty. – Wywołał pewną sensację i pewną konsternację i wiele utyskiwań, ze względu na zawarte w nim “Rozporządzenie z dnia 23 grudnia 1936 r. o granicach Państwa”. Wielkie też było zdziwienie z powodu tego rozporządzenia. Ostatecznie jednak nikt nie jest pewien, jak się ukształtują w praktyce ogłaszane w druku rozporządzenia. Mimo wszystko przygotowani byliśmy na przykrą niespodziankę, ale jednocześnie nastawieni lojalnie na… przetrzymanie.
Jednakże niespodzianka przeszła wszelkie oczekiwania. Minęło kilka miesięcy, rozporządzenie weszło w życie, zaczęło działać i – okazało się nie do wytrzymania!
Takie rygory nie istniały nie tylko w Rosji dawnej, do której lubimy się odwoływać dla zobrazowania niewygód wolnościowych ludności, ale prawdopodobnie nie stosowane są w żadnym z cywilizowanych (bez Bolszewji) krajów europejskich.
Rozporządzenie to, według naszych szematycznych obliczeń, zepchnąć może do stanu niemal niewoli (jeżeli kto chce: bezwoli) około 2 milj. 640 tys. obywateli Rzeczypospolitej.
Skąd te cyfry? Zresztą o dokładność których spierać się nie będziemy. – Granice Rzeczypospolitej wynoszą 5.550 km. długości. Jeżeli pas ten rozszerzyć do wewnątrz na 6 klm. – otrzymamy 33.000 km. kw. Jeżeli przyjmiemy, że ludności w Polsce przypada na 1 km. kw. około 80, to… Zresztą uważamy sprawę za ważną, nawet gdyby dotyczyła 1 miljona obywateli, a nawet tylko ich 50 tysięcy.
Rozporządzenie ustanawia “strefę graniczną”, a art. 5 tego rozporządzenia mówi:
(1) Strefa nadgraniczna obejmuje obszar leżący wzdłuż linji granicznej szerokości 2 kilometrów, licząc od linji granicznej.
(2) W wypadkach, w których tego wymagają właściwości terenu lub ukształtowanie granicy, może być strefa nadgraniczna ROZSZERZONA DO 6 KILOMETRÓW, względnie zwężona poniżej 2 kilometrów.
Nie wiem jak jest na innych granicach, ale na Wileńszczyźnie strefa rozszerzona została wszędzie na 6 km. w głąb.
Prawdziwa przykrość zaczyna się jednak od art. 6-go, który brzmi:
(1) Minister Spraw Wewnętrznych może w drodze rozporządzeń wprowadzić na czas przejściowy na całym obszarze strefy nadgranicznej lub na pewnych jej odcinkach ograniczenia….
…No i zaczęło się! Jakkolwiek napisano jest, że “może”, a nie “musi”, to jednak wprowadził. Zaraz, natychmiast po wejściu w życie tej ustawy, jakby tego wymagała właśnie w tej chwili konieczność Państwa. Poco, dlaczego, w jakim celu? Nikt nie wie. Skąd ten pośpiech? W rezultacie miljony, czy tylko setki tysięcy obywateli, ale poszło w jassyr lokalnych rygorów administracyjnych.
A dalej: wojewoda władny jest…
Art. 6-ty mówi dalej, że każdemu można zabronić zamieszkiwania na terenie strefy.
Art. 8-my, że wznoszenie budowli, a nawet remont starych zależy od starosty.
Art. 9-ty, że każda nieruchomość w każdej chwili może być wywłaszczona na rzecz Państwa.
Art. 12-ty, że wojewoda może zabronić dzierżawienia czegoś, zarządzania czemś, handlowania, trudnienia się przemysłem, uprawiania pracy zarobkowej. – Nie wolno zaciągać długu hipotecznego bez zezwolenia wojewody.
Art. 13-ty, że minister może zabronić nabywanie nieruchomości, a… “odmowa zezwolenia nie wymaga uzasadnienia“.
Art. 15, że wojewoda może zabronić zatrudniać ludzi. A każda umowa rozwiązana być może nie tylko przez pracodawcę i pracownika, ale również przez władze administracyjne.
Art. 16-ty głosi, że każde stowarzyszenie i spółdzielnia, może być w każdej chwili zlikwidowana przez wojewodę.
Punkt (2): Decyzje wojewody nie wymagają uzasadnienia i są natychmiast wykonalne.
Art. 18-ty mówi, że na prywatnych gruntach władze mogą ustawiać słupy, kopce, kamienie, wiechy; mogą kopać rowy i karczować; mogą wyciąć cały las. Ba, mogą – kazać wyciąć las na koszt i pracę właściciela, a jeżeli on się wzbrania, to się zrobi, ale na jego rachunek!
Po kilku dniach, dn. 22 lutego br. ukazuje się dalszy ciąg tej ponurej litanji. Nabywanie i sprzedaż nieruchomości w warunkach przewidzianych Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewn., w Rozdziale I sprowadza się oczywiście w praktyce do kompletnego zakazu.
Rozdział II narzuca obowiązek przepustek, paszportów, dowodów i innych papierków. O prawach przebywania, meldunkach i tp. utrapieniach pomówimy później.
Rozdział IV-ty powiada:
Od zachodu do wschodu słońca, nikomu z tych obywateli polskich nie wolno wychodzić z domu!!!
A kto mieszka na odludziu? W lasach naszych, błotach, w chutorze, czy kolonji? Ten ma prawo odliczyć 100 m. i to od budynku mieszkalnego, a nie jakiejś tam stodoły i w promieniu tych 100 metrów się poruszać. Ale nie dalej!!!
Nie wolno polować.
Nie wolno trzymać gołębi.
Nie wolno fotografować.
Nie wolno nawet posiadać aparatu fotograficznego!
Nie wolno łowić ryby bez specjalnego zezwolenia.
Nie wolno palić świateł w oknach wychodzących na granicę.
Powiatowe władze władne są…
No i naturalnie na terenie województwa P. Bociańskiego nakazano zakrywać wszystkie okna szmatami w kierunku granicy…
Jakże ci ludzie mogą wytrzymać w takich ramach narzuconych warunków życiowych? Nie wiem. Będę wiedział za dni kilka dopiero. Jadę do Drui, która w projektach uczciwych entuzjastów, miała być oknem do rynków europejskich dla Ziem Północno-Wschodnich, a staia się oknem zatkanem dziś poprostu szmatą.
Tak patrzymy na wschód i zachód Europy.
J. M.